Η λάμπα πετρελαίου με το λαμπόγυαλο

Τότε που δεν υπήρχε ηλεκτρικό ρεύμα στα χωριά μας, ο φωτισμός των σπιτιών γινόταν με λάμπες πετρελαίου, αυτές με το φυτίλι και το λαμπόγυαλο.

Η λάμπα πετρελαίου ήταν συνήθως αναρτημένη στον τοίχο του δωματίου, στηριγμένη σε καρφί, από την μεταλλική λαβή της. Αποτελούνταν από μια κυλινδρική γυάλινη βάση - δοχείο όπου περιείχε πετρέλαιο. Στην κορυφή της βάσης ήταν προσαρμοσμένος ένας μεταλλικός μηχανισμός διαχείρισης του φυτιλιού, ενώ πάνω στον ίδιο αυτόν μηχανισμό στηρίζονταν και το λαμπόγυαλο. Η μία άκρη του φυτιλιού ξεκινούσε από το στόμιο του μηχανισμού διαχείρισής του και η άλλη κατέληγε βυθισμένη στο πετρέλαιο της βάσης. Η ρύθμιση (αυξομείωση της έντασης) του φωτός, γινόταν με το χειρισμό μιας ροδέλας με την οποία μετακινούνταν το φυτίλι, πάνω – κάτω.

Η λάμπα λειτουργούσε συνήθως με κατεβασμένο το φυτίλι και τη φλόγα χαμηλωμένη για να μην καίει πολύ πετρέλαιο, αλλά και διότι υπήρχε ο κίνδυνος με την αύξηση της φλόγας να σπάσει το λαμπόγυαλο από την υψηλή θερμοκρασία.

Η λάμπα αυτή, αν και δεν εξασφάλιζε επαρκή φωτισμό στο εσωτερικό του σπιτιού, κατείχε ωστόσο εξέχουσα θέση στον παραδοσιακό υλικό και πνευματικό βίο του τόπου.

Στο ασθενικό φως της λάμπας, ειπώθηκαν χιλιάδες ιστορίες και πάμπολλα παραμύθια στα παιδιά! Συντροφιά μ’ αυτήν την λάμπα γίνονταν τ’ ατέλειωτα νυχτέρια! 

Στο φως της κεντήθηκαν, πλέχτηκαν, γνέθηκαν και δημιουργήθηκαν οι προίκες των κοριτσιών! 

Κάτω από το λιγοστό φως της έγραψαν, διάβαζαν, μελέτησαν και μορφώθηκαν γενεές επί γενεών!

Πόσες φορές κάτω από το φτωχό φως της λάμπας πετρελαίου δεν γεννήθηκαν σκέψεις, που φώτισαν σαν ήλιοι, και πόσες φορές κάτω από το πλούσιο φως ενός ήλιου δεν γεννήθηκαν σκέψεις που φώτισαν σαν το φτωχό φως της λάμπας!

Πόσα όνειρα, και προσδοκίες δεν σμιλεύτηκαν στο τρεμουλιαστό φως της λάμπας, και πόσες ματαιώσεις δεν αναπλαισιώθηκαν διατηρώντας την ελπίδα!

Κάθε ικμάδα της συνείδησης σκιαμαχούσε στην απέραντη, αχανή κι ανεξερεύνητη νυχτερινή επικράτεια!

Κι εμείς τα παιδιά τότε, ως ηττημένοι νικητές, πέφταμε πρώτα για ύπνο κι ώσπου να πέσουν κι οι μεγάλοι, τα μάτια μας κυνηγούσαν τις σκιές που γένναγε το φως της λάμπας πάνω στους τοίχους και στο ταβάνι... Και με την αίσθηση της μυρωδιάς του πετρελαίου... γέρναμε στην αγκαλιά του Μορφέα και μας έπαιρνε γλυκά- γλυκά ο ύπνος, μέχρι να μας εύρη το γλυκοχάραμα του ήλιου. 

«Η Μέτζινα» 

Τέτοια δύστροπη και τσιγκούνα γυναίκα σαν την Λενιώ τη Μέτζινα δεν υπήρχε στο χωριό. Μ’ όλο τον κόσμο τα ’βαζε. Ακόμη και με μας τα μικρά παιδιά, που παίζαμε στην αλάνα πίσω από το σπίτι της. Μας πέταγε από την κουζίνα της βρομόνερα κι όταν εμείς τη φωνάζαμε, «Ε! Μέτζινα, σιγά με τα βρομόνερά σου, μας έκανες χάλια», που το ’βρισκε τέτοιο κουράγιο, γριά γυναίκα και μας κυνηγούσε με τη βέργα, μέχρι πέρα στην εκκλησία.

Δεν άφηνε άνθρωπο για άνθρωπο που να μην πει για αυτόν κακιά κουβέντα. Ακόμη και στην εκκλησία που πήγαινε, πήγαινε για να ’χει ύστερα να λέει για τον έναν και για τον άλλον. Μονάχα ο Σιώκας της την έφερε μια φορά για τα καλά. Μια Κυριακή, δηλαδή, την ώρα που απολούσε η εκκλησία, την πλησίασε για να την πειράξει και της είπε:

-Μπράβο χουβαρνταλίκι Λενιώ, σήμερα είδα έριξες εικοσάρικο στο παγκάρι!

ο Σιώκας, που ήταν «μάρκα μ’ έκαψες», ήξερε την τσιγκουνιά της Μέτζινας, πάνω από δεκάρα δεν έριχνε ποτέ στο παγκάρι, αλλά έκανε τον κουτό και συνέχισε το παραμύθι.

-Αλλά τι το θες, πάει τσάμπα…, χαράμι το τάμα… Της είπε δηλαδή, δήθεν, πως όταν ο επίτροπος είδε το εικοσάρικο της Μέτζινας στο παγκάρι, το παραμέρισε και το έβαλε στην τσέπη του.

-Ακούς εκεί, τον κερατά να το τσεπώσει; είπε ο Σιώκας απορώντας τάχα, με σοβαροφανές ύφος.

Το ’πιασε κατευθείαν το υπονοούμενο η Μέτζινα κι έμεινε σύξυλη. Να πάθει αυτή τέτοιο χνέρι…; Άλλο που δεν ήθελε... και σα να πίστεψε προς στιγμήν, ότι η ίδια είχε ρίξει εικοσάρικο στο παγκάρι, μια κι δυο, πάει κατευθείαν στο επιτροπικό και άρχισε να φωνάζει τον επίτροπο.

-Δως μου  το εικοσάρικο πίσω βρε κλέφτη, δεν ντρέπεσαι να κάνεις τέτοια μασκαριλίκια στην εκκλησία... Ο άνθρωπος τα ’χασε και της λέει:

-Ποιο εικοσάρικο χριστιανή μου, τι μου λες τώρα;

Η Μέτζινα που είχε αναψοκοκκινίσει κινήθηκε επιθετικά προς τον επίτροπο φωνάζοντάς του:

-Δως μου πίσω το εικοσάρικο τώρα, μη σου ξεριζώσω τα μαλλιά τρίχα, τρίχα…

Είδανε και πάθαινε, ο παπάς και οι άλλοι επίτροποι, να τον γλιτώσουν από τα χέρια της, τον φουκαρά τον επίτροπο, καθώς τον είχε αρπάξει από τον γιακά και ήταν κολλημένη επάνω του σαν βδέλα, έτοιμη να τον κατασπαράξει.

Είπαν αμάν ζαμάν μέχρι να τον βγάλουν απ’ τα χέρια της και μέχρι να λύσουν την παρεξήγηση…

 Η ανυπεράσπιστη Σταμούλω  - Διήγημα 

Μία καλοκαιριάτικη νύχτα, Αύγουστος μήνας ήταν, λίγο πριν τα μεσάνυχτα, κι οι κάτοικοι του Βαλτινού αποσταμένοι από τις δουλειές τους είχαν πλαγιάσει νωρίς όξω στις ρούγες τους, για να ξαποστάσουν, ώστε το πρωί με την αυγούλα να βρίσκονται στα χωράφια τους. Το φεγγάρι, που τους φώτιζε γλυκά κι απαλά με τις αργυρόξανθες ακτίνες του, τώρα είχε γείρει πια πίσω από τις βουνοκορφές του Κόζιακα.

Ξάφνου ακούστηκε να χτυπάει η καμπάνα του χωριού ασταμάτητα, νταν, νταν, νταν! Ο ήχος της, που έβγαινε από το μπρούτζινο και θεόρατο στόμα της, απλώνονταν ανατριχιαστικά στη νεκρική σιγαλιά της νύχτας κι έφτανε ως πέρα στα άλλα καμποχώρια.

Σε λίγο σταμάτησε η καμπάνα κι ακούστηκε μία δυνατή φωνή που ’λεγε και ξανάλεγε:

- Xωριανοί – Ε, χωριανοί… φωτιά στο σπίτι της Σταμούλως!

Οι άνθρωποι που βρισκόταν στον πρώτο τους ύπνο ξύπνησαν, άρχισαν ν' αναδεύονται, να τρίβουν τα μάτια τους και ν’ αφουγκράζονται τα λόγια του βραδινού ντελάλη.

Αλαφιασμένοι τώρα πετάχτηκαν επάνω κι έτρεξαν προς το σπίτι της Σταμούλως.

Οι δρόμοι γέμισαν από άντρες, γυναίκες και παιδιά. Τα σκυλιά αναστατώθηκαν κι εκείνα, με τις φωνές, τα χτυπήματα και τον θόρυβο των ανθρώπων. Γαυγίσματα από δω, γαυγίσματα από ’κει, ουρλιάσματα από δεξιά, ξεφωνητά απ’ αριστερά... Σε λίγα λεπτά της ώρας οι χωριανοί βρέθηκαν κιόλας στον τόπο της φωτιάς.

Τι να ιδούν; Το σπίτι της Σταμούλως ήταν παραδομένο στους καπνούς και στις φλόγες! Αλλά κι αυτή, με καμένα χέρια, πόδια και πρόσωπο και σε κατάσταση λιποθυμίας, ξαπλωμένη στη ρούγα της, ενώ οι χωριανοί μάταια προσπαθούσαν να περισώσουν κάτι από το νοικοκυριό της.

Κριτική βιβλίου του Δημήτρη Τσιγάρα στην ποιητική συλλογή: «Σύναξη (σε μουσικές και ρίμες)», του Γιώργου Ευθ. Λούκα

Ο Γιώργος Λούκας με την έκδοση της δεύτερης ποιητικής συλλογής του, που φέρει τον τίτλο «Σύναξη σε μουσικές και ρίμες», επιβεβαιώνει ότι βρίσκεται σταθερά σε καλό δρόμο καθώς η ποίησή του έρχεται να μας θυμίσει τη χαμένη μας αθωότητα, τη χαμένη μας χαρά, το ξεχασμένο παιδικό τραγούδι.

Είχε προηγηθεί η έκδοση της πρώτης ποιητικής συλλογής του, με τίτλο «Σπουδές σε μέτρα και ομοιοκαταληξίες», που κυκλοφόρησε το 2016.

Με την δεύτερη ποιητική του συλλογή, που εκδόθηκε τον Ιούλιο του 2022, ο Γιώργος Λούκας μας προσφέρει 36 νέα ποιήματα, τα οποία έχουν στο σύνολό τους έμμετρη και ομοιοκατάληκτη μορφή, με φροντισμένη και αξιοπρόσεχτη πολυτυπική ρίμα.

Οι στίχοι πηγάζουν από μία λεπτή ευαισθησία, μέσα από τα θεματικά του κέντρα,  που είναι: ο έρωτας, ο πόθος, ο πόνος, η προσμονή, η ανάμνηση, η νοσταλγία, η μουσική, το μεράκι και τροφοδοτούν την ποιητική του φλέβα.

Αποπειράται να συνθέσει, να δομήσει και να ολοκληρώσει τις ιδέες του, να συνταιριάξει λέξεις, νοήματα, ρυθμούς, αξιοποιώντας τα συστατικά στοιχεία της ποιητικής του σκέψης.

Άλλωστε στη μοναχική συνθήκη της ποίησης, η ποιότητα παράγεται αποκλειστικά από την αναμέτρηση του ποιητή με το υλικό του.

Λειαίνει το υλικό του με την κατασταλαγμένη τεχνική του έμπειρου και αυστηρού δημιουργού και επιδιώκει τη συμφωνία και την αρμονία της μορφής του έργου του.

Έτσι η επιτυχημένη εξισορρόπηση του πληθωρικού συναισθήματος με τον λιτό λόγο, αποτελούν τα ιδανικά στοιχεία που αναδεικνύουν τον λυρισμό της ποίησής του.

Το εκφραστικό ιδίωμα διεκδικεί την παρουσία του με άνεση κι αυτοπεποίθηση. Ο Γιώργος Λούκας δείχνει να μην φοβάται τη γλώσσα. Συνήθως οι ντοπιολαλιές ενοχλούν. Στην ποίηση του Γιώργου Λούκα συμβαίνει το αντίθετο. Οι λεκτικοί τύποι της ιδιαίτερης πατρίδας του είναι τόσο σοφά γωνιασμένοι μέσα στους στίχους του, ώστε αντί να απωθούν τον αναγνώστη, τον παρασέρνουν στο ιδιότυπο σύμπαν τους.

Περιδιαβαίνοντας την ποιητική συλλογή και αναζητώντας το πλήρες νόημα κάθε στίχου, από το πρώτο κιόλας ποίημα, μας προϊδεάζει για μια συναισθηματική περιπλάνηση στο όνειρο. 

Ενδεικτικά, στο ποίημα «Όνειρο» (στη σελίδα 7), η συνθετική δομή του το θέλει να είναι  φορτωμένο με ανείπωτες χαρές και συναισθήματα, που αναβλύζουν από τα βάθη της καρδιάς και αναζητούν την έκφρασή τους. Με πρόσχημα την προτροπή, την ευχή και την προσδοκία, συνυφαίνει το ονειρικό με το πραγματικό και δημιουργεί μια ποθητή θάλασσα, όπου μέσα της συμπλέει η ωκεάνια αίσθηση, η μουσικότητα και ο παλμός του ονείρου.

Στο ποίημα «Έρωτας πλατωνικός» (στη σελίδα 13), η ποιητική ιδέα εξελίσσεται και κορυφώνεται αποκαλυπτικά στο τρίτο πεντάστιχο. Εκφράζοντας άμεσα τα συναισθήματα, αναπολώντας κι αναστοχάζοντας την φρεσκάδα της νιότης, τους δισταγμούς, τις αναστολές και τους φόβους του ανεκπλήρωτου έρωτα, που έσβησε και χάθηκε για εκείνα, που έπρεπε να γίνουν και δεν έγιναν.

Στο ποίημα «Μικρούλα ελπίδα» (στη σελίδα 25), που είναι ένα ολιγόστιχο, όμορφο και τρυφερό, αλλά βαθύ σε νόημα ποίημα, (το οποίο θα μπορούσε, κατά τη γνώμη μου, να αποτελέσει και τον τίτλο θέματος σε έκθεση των πανελλήνιων εξετάσεων), το εύρος της ποιητικής του ιδέας χαρακτηρίζεται από την αλήθεια, το βάθος, τη διαχρονικότητα, και την οικουμενικότητά της:

«Κρατώ βαθιά μες στην καρδιά μου

τη μικρούλα ελπίδα

πως τρεμοπαίζει θέ μου

ίδια όπως η φλόγα από το κεράκι

στην πνοή του ανέμου».

Η πνοή του ανέμου -ως δοσολογία παραμέτρων- καθίσταται ο ρυθμιστικός παράγοντας της διατήρησης της φλόγας. Αν δυναμώσει η πνοή του ανέμου σβήνει η φλόγα της ελπίδας. Αν πάψει εντελώς να υπάρχει ο άνεμος, πάλι σβήνει η φλόγα.

Kατ’ αντιστοιχία θα μπορούσε να παραλληλιστεί με τον στίχο: «Σε γνωρίζω από την κόψι του σπαθιού την τρομερή», του ποιήματος «Ύμνος εις την Ελευθερίαν», του Διονυσίου Σολωμού, όπου η ελπίδα των Ελλήνων, ισορροπεί πάνω στην κόψη του σπαθιού και τρεμοπαίζει σαν την φλόγα του κεριού, στο έλεος της πνοής του ανέμου.

Στα ποιήματα «Τραγούδια απ’ τα παλιά», «Θλίψη» και «Ξέσπασμα» που έχουν την ίδια εννοιολογική βάση, η συνθετική τους δομή βασίζεται στις μουσικές αναμνήσεις και στα συναισθήματα της νοσταλγίας, του πόθου, της αγάπης και της προσμονής.

Δεν περνάει απαρατήρητη και η εκφραστική σε ύφος παιδικού τραγουδιού, ώστε με τον υπαινικτικό αυτόν τρόπο να θέσει σοβαρά φιλοσοφικά ζητήματα, όπως στο ποίημα «Φενάκη» (στη σελίδα 54).

Θα μπορούσε η αναφορά και η ανάλυση της ποιητικής συλλογής «Σύναξη σε μουσικές και ρίμες», του Γιώργου Λούκα να είναι πιο ενδελεχής και πιο εκτεταμένη. Όμως πρέπει να αφεθεί η δυνατότητα στον αναγνώστη, να συνάξει-συλλέξει ο ίδιος την δική του γύρη και να παράξει το δικό του μέλι!

Άλλωστε μας το υποδηλώνουν παραινετικά κι οι στίχοι του ποιήματός του: «Στης μέλισσας τον βόμβο» (στη σελίδα 34)

…«Εκεί στης μέλισσας τον βόμβο,

θα μοιραστούνε τα φιλιά

και τ’ αγεράκι από το λόγγο

θα σας χαϊδεύει τα μαλλιά…

 

…Κι από παιχνίδι σε παιχνίδι

αύριο σ’ ονείρων κορυφές

πόθος βαθύς, καλό ταξίδι

να τις γνωρίσετε κι αυτές»…

 

Κριτική βιβλίου. «Το βότσαλο που δακρύζει» του Κωνσταντίνου Ε. Κατσαρού

 

«Το βότσαλο που δακρύζει» είναι η δεύτερη ποιητική συλλογή του συγγραφέα – ποιητή, Κωνσταντίνου Ε. Κατσαρού που εκδίδεται και συγκεντρώνει 34 πεζοποιήματα γραμμένα σε βάθος χρόνου. Είχε προηγηθεί το 2016 η ποιητική συλλογή του με τον τίτλο «ΣΤΑΛΑΚΤΙΤΕΣ», χωρίς να υπάρχει αρχικά, η διάθεση να τα εκθέσει στο ηδονοβλεπτικό βλέμμα του αναγνωστικού κοινού.

Τώρα πλέον τα ποιήματα προσφέρονται απλόχερα σε όποιον θέλει να τα πλησιάσει, να βυθιστεί σε αυτά, να τα αποκρυπτογραφήσει ή να τα πάρει κατά γράμμα.

Γιατί πέρα από κάθε άλλη ανάλυση, η ποίηση εδώ προσφέρεται στην καθαρή της μορφή, λιτή, σαφής, φωτεινή, βαθιά, χωρίς λεκτικές ακροβασίες ή κινήσεις εντυπωσιασμού.

Πολλά από τα πεζοποιήματά του είναι συμβαντολογικά κείμενα και χαρακτηρίζονται από ένα απρόσμενο, ιδιότυπο ποιητικό πνεύμα, που μέσα από την φαινομενική απλότητά τους, ο ποιητής αποκαλύπτει με δέος τις έννοιες των ιδεών. Επινοεί έναν κόσμο πού επανεκτιμάται διαρκώς όχι μόνο για όσα καταλείπει, αλλά και για όσα λέει, υπονοεί, ψιθυρίζει και απελευθερώνει ως φτερουγίσματα ή νεύματα. Τα ποιήματά του γίνονται υποκείμενα μιας δράσης υπόκωφης, που αντιμάχονται το φαντασιακό με το πραγματικό και στοχεύουν στον πυρήνα των ευαίσθητων χορδών της συνείδησης του αναγνώστη. Άλλωστε εκεί που λιγοστεύει η πραγματικότητα θάλλει η ποίηση.

Φέροντας μία γερή ψυχαναλυτική σκευή, αλλά χωρίς αυτή να εμφανίζεται πουθενά στο προσκήνιο, προσφέρει μία ενδελεχή ματιά πάνω στα πράγματα.

Από το πρώτο κατά σειρά ποίημα της συλλογής, με τίτλο «ποιητικό αίτιο», ο ποιητής αποκαλύπτει και επισημαίνει τις αφετηρίες και τις γενεσιουργές αιτίες του ποιητικού του οίστρου: «υπάρχει μέσα μας ένα απέραντο λιβάδι όπου απλώνουμε και φυτεύουμε τα συναισθήματά μας, τις χαρές μας, τις λύπες μας, τις σκέψεις μας, τα βιώματά μας, τα πιστεύω μας, τις ανησυχίες μας, τα πάθη μας, τους οραματισμούς μας…».

Το λιβάδι ανθίζει και καρπίζει, τα όνειρα ζητούν την πραγμάτωσή τους. «Ανάβεις το φως  που θα φωτίσει την άβυσσο του κόσμου… αναμένεις υπομονετικά την καθαρότητα και την επιβεβαίωση της μακρινής αλήθειας των μυστηρίων της ζωής».

Τα άγουρα χρόνια της νιότης μορφοποιούν και γαληνεύουν τα ποτάμια στις εκβολές τους. Οι τριβές της ζωής στρογγυλοποιούν το άμορφο βότσαλο, το παιδεύουν και το δίνουν εύμορφο σχήμα.

Αλλά κι ο ίδιος ο ποιητής σμιλεύει το έργο του, το βότσαλο που δακρύζει, με το επίμονο κύμα της τέχνης του και το βολοδέρνει απ’ εδώ κι από ’κει για να πλάσει τη μορφή του.

Ο Κωνσταντίνος Κατσαρός, ιερουργώντας σε μια μυσταγωγία, θαρρείς πως σκάβει βαθιά σε αθέατες πλευρές ενός κοινού υποσυνείδητου και επιχειρεί, εκτός από την αυτοπραγμάτωσή του, να κοινωνήσει και τις ιδέες του.  Έχεις την αίσθηση ότι ψάχνει να βρει έναν δρόμο, τον δικό του δρόμο. Ένα νόημα για να πορευτεί, ένα κριτήριο ασφαλείας για να ξεχωρίσει την αλήθεια από το ψέμα, να διακρίνει το μέρος και το όλον, το υψηλό και το ευτελές, την ομορφιά και την ασχήμια. Και το επιχειρεί μέσα από την μόρφωση, την επιμέλεια της μορφής του προσώπου και της καλλιέργειας της ψυχής.

Στο ποίημα «κοινός κώδικας» καταξιώνει την γλώσσα χωρίς λέξεις, τη γλώσσα του σώματος, των αισθήσεων και του αισθήματος.

Στα ποιήματα «ανοίξτε τα σπίτια σας» και «δεν χάθηκαν όλα», που έχουν την ίδια εννοιολογική βάση, προτρέπει με επαναλαμβανόμενες παραινέσεις, την ανάγκη αλλαγής και διαμόρφωσης του ανθρώπου, περνώντας μέσα από δοκιμασίες και πόνους, ώστε να καταλήξει στην θέωση. Έστω κι αν αυτό είναι ουτοπία, έστω κι αν αυτό είναι αδύνατο, «Αλλά τι μεγάλο έγινε χωρίς τη μαγεία της ουτοπίας, χωρίς τη συντριβή του αδύνατου;» διερωτάται ρητορικώς ο ποιητής.

Το υψηλό ζητούμενο στην εποχή μας θεωρείται η μετριότητα, η ισότητα, το ίσωμα. Όχι η ανηφόρα, όχι η κατηφόρα. Απ’ την ώρα όμως που βγάζεις από την πορεία σου τις ανηφόρες και τις κατηφόρες, που αφαιρείς δηλαδή από τις προσδοκίες σου, τη θυσία, τον πόνο, τον κόπο, τον μόχθο, ο δρόμος γίνεται μονόδρομος στον μηδενισμό και στο τίποτα.

Όμως θέλει το δάκρυ της, η ευμορφία του βότσαλου!

 «Το βότσαλο που δακρύζει» είναι ένα παλίμψηστο από επιθυμίες, συγκρούσεις, ματαιώσεις, απουσίες, πένθη και προπάντων φωνές σαν χαρακιά στην πέτρα της μνήμης.

Πρόκειται για ποιήματα που ανοίγουν δρόμους, που δείχνουν τρόπους και που σε κάποιες περιπτώσεις αποτολμάται και το κούνημα του δακτύλου για να συνετίσει και να διδάξει.

Είναι ένα βιβλίο που αναμφισβήτητα θέτει ερωτήματα, δίνει απαντήσεις και μπορεί να διδάξει και να εμπνεύσει νέους δημιουργούς.

Δημήτρης Τσιγάρας

Θυμάστε παλιότερα πως μαθαίναμε ποδήλατο;

 

Οι πιο πολλοί μάθαμε ποδήλατο έχοντας μια μοναδική βιωματική εμπειρία, αφού πρώτα, περάσαμε την κατάλληλη μεταβατική περίοδο γεμάτοι μώλωπες, από τα γδαρμένα γόνατα και τους κατατσακισμένους αγκώνες.

Το μέγεθος των ποδηλάτων ήταν μεγάλο για το σωματότυπο των παιδιών, για το λόγο αυτό, η προσπάθεια της εκμάθησης επιχειρούνταν από τα πλάγια, ανάμεσα από τον σκελετό του ποδηλάτου, με τα πόδια στα πεντάλ και τα χέρια στο τιμόνι.

Προσπαθώντας έτσι να μάθουμε ισορροπία με το ποδήλατο πέσαμε, χτυπήσαμε, γδαρθήκαμε στα γόνατα, κουραστήκαμε, θυμώσαμε, κλάψαμε, αλλά στο τέλος βρήκαμε τον τρόπο και τα καταφέραμε.

Στην αρχή κάποιος μεγαλύτερος ακολουθούσε από πίσω κρατώντας ελαφρώς τη σέλα και ήταν σε ετοιμότητα σε περίπτωση πτώσης. Σιγά-σιγά άφηνε ελεύθερο το ποδήλατο, για μικρά χρονικά διαστήματα και έτσι πειραματιζόμασταν και διορθώναμε την ισορροπία. Στη συνέχεια μας έδινε απλά ώθηση, έσπρωχνε δηλαδή, το ποδήλατο για την εκκίνηση και μας άφηνε να κάνουμε μερικές πεταλιές, ώστε να συνηθίσουμε μόνοι μας.

Με αυτή την εξάσκηση δεν αργούσε η στιγμή που αποκτούσαμε αυτοπεποίθηση και τα καταφέρναμε. Ξεκινούσαμε μόνοι μας, εξοικειωνόμασταν με την κίνηση, την ισορροπία, και αποκτούσαμε τον πλήρη έλεγχο και τον χειρισμό του ποδηλάτου.

Εκεί που δεν ξέραμε πού «πάνε τα τέσσερα», να που βρισκόμασταν όρθιοι και πανευτυχείς πάνω στο ποδήλατο κόβοντας βόλτες στις γειτονιές!

Το επόμενο βήμα ήταν οι ορθοπεταλιές.

Ανοιχτή επιστολή προς τους διεθνείς Οργανισμούς «Πως μπορεί να αποτρέπονται οι πόλεμοι»

 

Η εισβολή των ρωσικών στρατευμάτων στην Ουκρανία ανοίγουν τον ασκό του Αιόλου διεθνώς και κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για την αρχιτεκτονική ασφαλείας του πλανήτη.

Ο Πούτιν, ως εκπρόσωπος της Ρωσίας, η οποία είναι ένα από τα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, δηλαδή ένας από τους βασικούς πυλώνες της παγκόσμιας τάξης, αμφισβητεί με την πολεμική εισβολή του το απαραβίαστο των συνόρων –μια απαράβατη αρχή του διεθνούς δικαίου– χωρίς όμως, για αυτή την ενέργειά του, να μπορεί κανείς να του καταλογίσει ποινικές ευθύνες.

Επιχείρησε να δικαιολογήσει την εισβολή παρουσιάζοντας στο διάγγελμά του ένα αφήγημα που σβήνει από τον χάρτη την Ουκρανία και ξαναγράφει την Ιστορία σύμφωνα με τις επιθυμίες του. Βέβαια ο λαός της Ρωσίας δεν ρωτήθηκε αν επιθυμούσε ή όχι αυτή την εισβολή στην Ουκρανία.

Η πράξη αυτή του Πούτιν, είναι μια πράξη που δείχνει τον δρόμο της αυθαιρεσίας στις διεθνείς σχέσεις και ανοίγει τις ορέξεις κάθε επίδοξου τυράννου, να μην ενδιαφέρεται για το διεθνές δίκαιο και να επιβάλλει τις επιθυμίες του ατιμωρητί, βασιζόμενος στην εξουσία του και στην ισχύ των όπλων του.

Η στάση του Πούτιν απέναντι στην Ιστορία θυμίζει σε εμάς τους Έλληνες έντονα τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος αποκηρύσσει τη Συνθήκη της Λωζάννης που ορίζει τα σύνορα της σημερινής Τουρκίας, θεωρώντας τη ένα λάθος του Κεμάλ. Ενώ συγχρόνως επικαλείται κάποια άλλα άρθρα της ίδιας Συνθήκης, τα οποία θεωρεί βολικά για τα συμφέροντά του, για να θέσει θέμα κυριαρχίας ελληνικών νησιών του Αιγαίου όπου είναι εγκατεστημένα ελληνικά στρατεύματα.

Στην παγκόσμια ιστορία έχουμε πάμπολλες αντίστοιχες περιπτώσεις ηγετών που, κατά το δοκούν, ο καθένας αμφισβήτησε και καταπάτησε το διεθνές δίκιο, χωρίς να λογοδοτήσει στη δικαιοσύνη, για τα πολεμικά του εγκλήματα και τα δεινά που επέφερε στον πλανήτη.

Η ιστορία δηλαδή, μας διδάσκει πως τις αποφάσεις των πολέμων δεν τις λαμβάνουν οι λαοί. Τις αποφασίζουν οι ηγέτες, εν ονόματι των λαών τους. Βασιζόμενοι στην εξουσία τους, φροντίζουν να δημιουργούν ερείσματα, προφάσεις κι επιφάσεις για να στηρίζουν και να δικαιολογούν τις ένοπλες θηριωδίες τους, και βέβαια οι πραγματικές αιτίες κρύβονται πίσω από τα συμφέροντα των ολιγαρχιών που εκπροσωπούν).

Όμως είναι άλλο πράγμα, ο ηγέτης να πράττει εν ονόματι του λαού και άλλο πράγμα να πράττει κατ’ εντολή του λαού.

Θα μπορούσε να υπάρξει στο μέλλον, η δυνατότητα αποτροπής στα φιλόδοξα σχέδια κάθε επίδοξου εισβολέα - ηγέτη, αν από τους Διεθνείς Παγκόσμιους  Οργανισμούς (ΟΗΕ, Διεθνή δικαστήρια κλπ.), δημιουργούνταν εκείνο το νομικό πλαίσιο, που θα προέβλεπε τον τρόπο λήψης αποφάσεως της ένοπλης εισβολής από μία χώρα σε μια άλλη χώρα.

Για να αποφασιστεί ένας πόλεμος θα πρέπει οι ηγέτες να θέτουν το ζήτημα στην ετυμηγορία του λαού και να αποφασίζει ο λαός, με εκλογές ή δημοψήφισμα, εάν επιθυμεί τον πόλεμο ή τη διπλωματική λύση των διαφορών. Να θεωρείται δηλαδή «έγκλημα πολέμου» η αυθαίρετη απόφαση του ηγέτη, για έναρξη πολεμικών επιχειρήσεων χωρίς τη σύμφωνη γνώμη της πλειονότητας του λαού του. Να δούμε ποια Σπαρτιάτισσα μάνα και ποιος Σπαρτιάτης γονέας θα είχε τη δύναμη να πει: «ή ταν, ή επί τας», και θα ψήφιζε υπέρ μιας εμπόλεμης σύρραξης, όταν την επόμενη μέρα θα έπρεπε να αποχαιρετίσει το παιδί του που θα έφευγε για τα πεδία των μαχών; Και βέβαια, μετά το τέλος του πολέμου, ο αυθαιρεσίας ηγέτης με τους επιτελάρχες του να αντιμετωπίζουν την ποινή του θανάτου, από τα Διεθνή Δικαστήρια.

Με την πεποίθηση ότι αυτή η πρόταση είναι εφικτή να πραγματοποιηθεί καθώς στηρίζεται στις Δημοκρατικές αξίες για τη διασφάλιση της Παγκόσμιας Ειρήνης και της ευημερίας, καλώ όλες τις υγιείς δυνάμεις, όλες τις φιλειρηνικές οργανώσεις, όλα τα κόμματα του Ελληνικού Κοινοβουλίου, όλους τους Ευρωβουλευτές και κάθε υπεύθυνο πολίτη να υιοθετήσει αυτή την πρόταση, να αναληφθούν πρωτοβουλίες, ενέργειες και δράσεις από κοινού, ώστε να προωθηθεί προς την Παγκόσμια Κοινότητα, να γίνει πράξη και να αποτελέσει νόμος, που θα ισχύει στο Διεθνές –Παγκόσμιο Δίκιο.

Σήμερα σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον, με μια αλληλένδετη παγκόσμια οικονομία με αλληλεξαρτημένες σχέσεις,  το βλέπουμε πως μια πολεμική σύρραξη έχει άμεσο και ισχυρό αντίκτυπο για ολόκληρη την Ανθρωπότητα και αφορά όλους τους λαούς, καθώς αρχίζουν να τρίζουν τα θεμέλια πάνω στα οποία βασίζεται ο σύγχρονος κόσμος. 

Δημήτρης Τσιγάρας

Περιστεριώνες στα καραγκούνικα χωριά των Τρικάλων και Καρδίτσης

Η εισήγησή του Δημήτρη Τσιγάρα στο 1ο Συνέδριο της «ΕΝΩΣΗΣ ΚΑΡΑΓΚΟΥΝΗΔΩΝ  Ν. ΤΡΙΚΑΛΩΝ», με θέμα «Αγώνες και επιτεύγματα των Καραγκούνηδων του Νομού Τρικάλων στα 200 χρόνια από την ελληνική επανάσταση του 1821 μέχρι σήμερα». Τρίκαλα 4 & 5 Σεπτεμβρίου 2021.

Θέμα εισήγησης: «Περιστεριώνες στα καραγκούνικα χωριά των Τρικάλων και Καρδίτσης».

Κυρίες και κύριοι.

Το θέμα της εισήγησή μου «Περιστεριώνες στα καραγκούνικα χωριά των Τρικάλων και Καρδίτσης», πραγματεύεται μια κοινωνική πτυχή, που έχει να κάνει με μια πατροπαράδοτη χαρακτηριστική συνήθεια των κατοίκων, στην οποία μπορεί να διακρίνει κανείς, μέσα στην ιδιαιτερότητα της, μια αυθεντικότητα και έναν πλούτο λαϊκής παράδοσης και πολιτιστικής κληρονομιάς, των οποίων οφείλουμε να γίνουμε αντιλήπτορες και φύλακες.

Η ανάδειξη και η προβολή των τοπικών παραδόσεων της ιστορίας και του πολιτισμού αποτελούν σημαντική παράμετρο προσδιορισμού, συνοχής και πολιτισμικής εξέλιξης των ανθρώπων.

Οι περιστεριώνες των κυκλαδίτικων νησιών δεν αποτελούν μοναδικότητα για την Ελλάδα, καθότι παρόμοια κτίσματα και με ανάλογο, ιδιαίτερο ενδιαφέρον συναντούμε και στη δυτική Θεσσαλία. 

Οι περιστεριώνες αυτοί, κατεγράφησαν κατά την πενταετή έρευνά μου, η οποία πραγματοποιήθηκε τη χρονική περίοδο 2010-2015.

Βρίσκονται διάσπαρτοι στα διάφορα πεδινά χωριά, των νομών Τρικάλων και Καρδίτσης, μέσα στους οικισμούς και είναι κτισμένοι παραπλεύρως της αγροτικής κατοικίας και του αχυρώνα.

Οι κάτοικοι αυτών των αγροτικών χωριών, μαζί με τα άλλα οικόσιτα ζώα και πτηνά, όρνιθες, χήνες, πάπιες, γαλοπούλες εκτρέφανε και εκτρέφουν ακόμα και σήμερα, στα σπίτια τους, περιστέρια.

Με χαμηλό κόστος, ο κάθε αγρότης είχε τη δυνατότητα να έχει και να εκτρέφει μερικές δεκάδες περιστέρια στο σπίτι του. Απαιτείται μόνον ένας περιστεριώνας, που να στεγάζονται τα περιστέρια, να γεννάνε, να μεγαλώνουν τα μικρά τους και να προστατεύονται από τους κινδύνους πού ελλοχεύουν.

Ένας περίπατος και μια πιο προσεχτική ματιά στα διάφορα καραγκουνοχώρια της περιοχής θα σας δώσει την ευκαιρία να ανακαλύψετε όλους αυτούς τους ευφάνταστους και αξιοπρόσεχτους περιστεριώνες.

Σήμερα, εδώ, για να πάρετε μια ιδέα από αυτούς τους περιστεριώνες, που σε πολλές περιπτώσεις αποτελούν μνημεία της λαϊκής αρχιτεκτονικής, θα περιγράψω τα γενικά χαρακτηριστικά τους και παράλληλα θα σας παρουσιάσω ένα δείγμα φωτογραφιών από τη συλλογή μου.

Το παραμύθι μιας λέξης

 

Θέλοντας να αφηγηθώ την περιπέτεια μιας λέξης, (λεξομανία) επιχείρησα να σκαρώσω ένα παιχνίδι της Γραμματικής με τη μορφή κουίζ. Με αφετηρία το όνομα μιας πόλης και τα λεκτικά παράγωγά του, με περιγραφικές διατυπώσεις, με ρίμα και ρυθμό, με αναγραμματισμούς, μετατονισμούς, μετατροπές, προσθαφαιρέσεις και αναγωγές, προέκυψε το παρακάτω στιχούργημα:

Όμορφη πρωτεύουσα, αυτοκρατορική,                      ΡΩΜΗ

μα λέγεται και ανδρεία, θάρρος και πυγμή.                ΡΩΜΗ

Αναγραμμάτισέ τη και θα χεις μια κουτή.                  ΜΩΡΗ

Ασπρόμαυρη με ΑΧ μας κάνει τη ζωή.                     ΑΧΡΩΜΗ

 

Αν βάλεις ένα Γάμα κι αλλιώς αν τονιστεί

διάσπαση θα γίνει, ράγισμα, σχισμή.                          ΡΩΓΜΗ

Άλλαξε τον τόνο και φάε την αρχή                

ίσως να ’ναι νόστιμη κι ας μην είναι ψητή.                 ΩΜΗ

 

Αν το πρώτο γράμμα αντικατασταθεί                        

μ’ ένα Κάπα, πάλι, μια πόλη θα γενεί.                        ΚΩΜΗ

Μίκρυνε το Ωμέγα και τότε στη στιγμή,

ίσως μια χτένα να σου χρειαστεί.                                ΚΟΜΗ

 

Άλλαξε τον τόνο, βάλε Ταυ για αρχή                         

μίκρυνε το Ωμέγα κι αμέσως θα κοπεί.                      ΤΟΜΗ

Βάλε Άλφα, Κάπα τώρα στην αρχή

και ευθύς επίρρημα θα φανερωθεί.                             ΑΚΟΜΗ

 

Αν βάλεις ένα Γάμα μαζί με ένα Νι,

πεποίθηση θα γίνει, θέση κι άποψη.                           ΓΝΩΜΗ

Αν βάλεις ένα Σίγμα και Ύψιλον μαζί

μετά από ένα λάθος αυτή ακολουθεί.                         ΣΥΓΝΩΜΗ

 

Όμορφη πρωτεύουσα, αυτοκρατορική.                      ΡΩΜΗ

Βάλε για αρχή το ΣΑΛ, κι αλί στον βαπτιστή.            ΣΑΛΩΜΗ

Αν μπροστά προσθέσεις Βήτα, θα γενεί                    

τροφή για τους ανθρώπους μα και ζωοτροφή.            ΒΡΩΜΗ

 

Βάλε για αρχή ένα Δέλτα κι ΕΝΑ κατάληξη

πράξεις και τεκταινόμενα θα έχεις σε γιορτή.             ΔΡΩΜΕΝΑ

Πρόσθεσε ΠΛΗ να γίνει λίτρων καταβολή.               ΠΛΗΡΩΜΗ

Κάνε το Ήτα, ΑΙΟΣ να πολιτογραφηθεί.                    ΡΩΜΑΙΟΣ

 

Και τώρα συνεχίζουμε με μία αλλαγή.                       ΡΩΜ-Η (Α)

Βάλε στο τέλος Άλφα κι ομάδα θα γενεί.                   ΡΩΜΑ

Βάλε μπροστά ένα Σίγμα και να σου ένα κορμί.        ΣΩΜΑ

Βάλε ένα ΦΑΓ και γκρίνια θα φέρει η αλλαγή.          ΦΑΓΩΜΑ

 

Μαζί με το ΣΥΜΠΛΗ προσθέτεις κάτι τι.                 ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ

Πρόσθεσε Σίγμα, Ταυ στρωσίδι να γενεί.                  ΣΤΡΩΜΑ

Βάλε στο τέλος ΛΕΟΣ και στιβαρός εστί.                  ΡΩΜΑΛΕΟΣ

Με ένα ΦΑΝΕ αμέσως θα σου φανερωθεί                ΦΑΝΕΡΩΜΑ

 

Πρόσθεσε ένα Άλφα για ευχάριστη οσμή.                 ΑΡΩΜΑ

Κάνε το Άλφα Βήτα για άσχημη οσμή.                      ΒΡΩΜΑ

Κάνε το Βήτα, Χι και ετοίμασε βαφή.                        ΧΡΩΜΑ

Πρόσθεσε ένα ΠΛΗ του χρόνου για να ’ρθει.           ΠΛΗΡΩΜΑ

 

Για λάσπη και για έδαφος βάλε μπροστά ένα Χι.       ΧΩΜΑ

Για βούλωμα και τάπα βάλε μπροστά ένα Πι .           ΠΩΜΑ

Αναγραμμάτισέ το και όνομα θα βγει.                        ΜΑΡΩ

Αν βάλεις ένα ΧΑΛΑ χαλάρωση εστί.                      ΧΑΛΑΡΩΜΑ

 

Βάλε στο τέλος ΙΣΤΙ και γλώσσα θα γενεί.                ΡΩΜΑΪΣΤΙ

Αν βάλεις ένα ΚΕ θα χρειαστείς κερί.                        ΚΕΡΩΜΑ

Άλλαξε το Ρο με ΥΨ και ανέβα στην κορφή.             ΥΨΩΜΑ

Στη μέση βάλε ΤΗ και δώσε απάντηση.                     ΡΩΤΗΜΑ

 

Βάλε ένα ΣΑ και σκούπα μάλλον θα χρειαστεί.         ΣΑΡΩΜΑ

Βάλε ένα ΓΛΑ και νύσταγμα θα φέρει η στιγμή.       ΓΛΑΡΩΜΑ

Μ’ ένα ΞΗΜΕ το χάραμα, θα έρθει το πρωί.             ΞΗΜΕΡΩΜΑ

Μ’ ένα ΞΕΨΑ αναθάρρηση και τόλμημα θα βγει.     ΞΕΨΑΡΩΜΑ

 

Πρόσθεσε Γιώτα, Δέλτα και έκκριση θα βγει.           ΙΔΡΩΜΑ

Με ένα ΛΕ και λέκιασμα και βρόμισμα μαζί.            ΛΕΡΩΜΑ

Μαζί με ένα ΚΑΠΑ κλείνει η συναλλαγή.                ΚΑΠΑΡΩΜΑ

Βάλε ένα ΜΑΡΜΑ κι έτοιμη η απολίθωση.              ΜΑΡΜΑΡΩΜΑ

Η διαχρονικότητα της Εμποροπανήγυρης Τρικάλων (Με αφορμή τη φετινή ματαίωσή της).

Η ετήσια Εμποροπανήγυρη των Τρικάλων ή αλλιώς «το Τρικαλινό Παζάρι», όπως το γνωρίζουν οι περισσότεροι, αποτελούσε σημείο αναφοράς, όχι μόνο για τους κατοίκους της πόλης, αλλά και για ολόκληρο το νομό και όχι μόνο. Διοργανώθηκε για πρώτη φορά στις 8 Σεπτεμβρίου 1883 στα Κουτσομύλια. Τα τελευταία χρόνια, μπορεί η αίγλη της να έχει μειωθεί, όμως διατηρεί ζωντανή και ακμαία την παράδοσή της. Σταθερά από 14 έως 21 Σεπτεμβρίου, ανεξαρτήτως τι ημέρα πέφτει, κάθε χρόνο, η εμποροπανήγυρη Τρικάλων, αποτελούσε το κορυφαίο γεγονός για τον τόπο. 

Διερευνώντας την ιστορική της διαδρομή θα διαπιστώσει κανείς ότι ο θεσμός της εμποροπανήγυρης κινδύνεψε πολλές φορές να ματαιωθεί και να απαξιωθεί, καθώς πέρασε μέσα από δύσκολες συνθήκες (οικονομική κρίση, πόλεμοι, Κατοχή, λοιμοί, συγκρουόμενα συμφέροντα κ.ά.. Ωστόσο δεν ματαιώθηκε και δεν απαξιώθηκε καμία χρονιά, συνεχίζοντας απρόσκοπτα την ιστορική της πορεία μέχρι και σήμερα. 

Τα νέα τεχνολογικά δεδομένα της εποχής, (η χρήση των διαδικτυακών αγορών), μπορεί να συνθλίβουν την αναγκαιότητα του θεσμού αυτού, δεν κατάφεραν όμως, τουλάχιστον μέχρι σήμερα, να την υπερκεράσουν. 

Τα αίτια της διαχρονικότητας αυτού του θεσμού, τα στοιχεία δηλαδή, που έκαναν τον θεσμό να αντέξει τόσο πολύ στο διάβα του χρόνου, εδράζονται στην αναγκαιότητα της γέννησής του και έχουν την εξήγησή τους. Στην ελληνική γλώσσα υπάρχουν δυο λέξεις, οι οποίες μοιάζουν μεταξύ τους, αλλά το νόημά τους είναι εκ διαμέτρου αντίθετο της μίας από της άλλης. Πρόκειται για τις λέξεις «Θεσμοθέτηση» και «Θεσμοποίηση». Με τον όρο Θεσμοθέτηση λογίζεται η ενέργεια του κράτους ή της Αυτοδιοίκησης για την καθιέρωση ενός θεσμού με επιβολή καταστατικών νόμων, που δημιουργεί δικαιώματα ή υποχρεώσεις στους πολίτες. Ενώ, ως Θεσμοποίηση λογίζεται, η δυνατότητα των πολιτών να θεσπίζουν οι ίδιοι τους κανόνες, ώστε να διαμορφώνουν και να καθιερώνουν τους θεσμούς. Η εμποροπανήγυρη, λοιπόν, είναι θεσμός που προέκυψε από Θεσμοποίηση, τον δημιούργησαν δηλαδή και τον καθιέρωσαν οι ίδιοι οι πολίτες, σύμφωνα με τις δικές τους ανάγκες και τα δικά τους συμφέροντα. 

Για πρώτη φορά στην ιστορία της, φέτος, η εμποροπανήγυρη δεν θα λειτουργήσει λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού COVID 19. Η ματαίωση καταγράφεται ιστορικά και μένει να επιβεβαιωθεί στο μέλλον η αντοχή και η διαχρονικότητα αυτού του θεσμού.

Το πρώτο της ζωής μου ταξίδι

Εικονογραφημένο διήγημα, που η ιστορία του διαδραματίζεται στο δάσος της Παναγίας Βαλτινού. Αποτελεί μέρος της κινηματογραφικής ταινίας με τον ομότιτλο τίτλο.

Είναι ένα ταξίδι πηγαιμού και επιστροφής με μια διανυκτέρευση, με εναλλαγές, με εμπειρίες και γνώσεις. Μια αφήγηση της διαδικασίας τέλεσης του πανηγυριού που αποτυπώνει το ξετύλιγμα της ζωής, που έχει να κάνει με την αρετή του πραγματισμού και της ευχαρίστησης που προσφέρουν τα απλά πράγματα.

Τόπος και κόσμος κατοικημένοι από την οικονομία και την απλότητα, μισό αιώνα πριν. Μιας εποχής που έφυγε ανεπιστρεπτί, αλλά που άφησε πίσω της, αναλλοίωτο το στίγμα μιας λιτής και απέριττης ζωής.

Η επιστροφή στο παρελθόν γίνεται δια μέσω της περσόνας του μικρού ταξιδιώτη που διεκδικεί τα όνειρά του.

Το ξετύλιγμα των αναμνήσεων ξεκινάει με την προετοιμασία για το πανηγύρι, ακολουθεί η διαδρομή, η άφιξη, ο χώρος και η διαδικασία τελέσεως του πανηγυριού, η διανυκτέρευση, η δεύτερη ημέρα του πανηγυριού και η επιστροφή με τις εντυπώσεις και τη σχέση του μικρού ταξιδιώτη με τον παππού, ο οποίος μεταλαμπαδεύει τη θυμοσοφία του στον εγγονό του.

Η γνώση για το μικρό ταξιδιώτη είναι το σημαντικότερο απόκτημα στη ζωή.

Η σχέση με τον παππού του, ο θαυμασμός του λόγου και της θυμοσοφία του, τον στιγματίζουν, αν και κάποιες φορές διακατέχεται από την αμφιταλάντευση ανάμεσα στην προτροπή του παππού: «για την τήρηση του μέτρου» και την προσταγή του Καζαντζάκη: «Φτάσε όπου δεν μπορείς».

Σενάριο – Σκηνοθεσία - Σκίτσα: Δημήτρης Τσιγάρας

Αφήγηση: Σάκης Μπιλιάλης

Μουσική: Χρύσανθος Μουζακίτης

«Ο μικρός βοσκός στο δάσος της Παναγίας» Διήγημα του Δημήτρη Τσιγάρα

Εικονογραφημένο διήγημα, που η ιστορία του διαδραματίζεται στο δάσος της Παναγίας Βαλτινού. Αποτελεί μέρος της κινηματογραφικής ταινίας με τίτλο «Το πρώτο της ζωής μου ταξίδι».

Σενάριο – Σκηνοθεσία - Σκίτσα: Δημήτρης Τσιγάρας

Αφήγηση: Σάκης Μπιλιάλης

Μουσική: Χρύσανθος Μουζακίτης

Ποίηση: Ηλίας Κεφάλας

Δεν υπάρχει ζωή χωρίς προβλήματα και δυσκολίες. Το ζητούμενο είναι η αντιμετώπισή τους. Η πρόβλεψη, η εκτίμηση των καταστάσεων και η εξεύρεση των λύσεών τους. Υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους μπορεί κανείς να ξεπεράσει τις δυσκολίες, τις κρίσεις, τα «χτυπήματα», τις βροχές, τις μπόρες της ζωής.

Ο μικρός βοσκός στο δάσος της Παναγίας, μας δίνει ένα τέτοιο παράδειγμα αντιμετώπισης της δυσκολίας. Την ώρα που φυλάγει τα πρόβατα και ταυτόχρονα απολαμβάνει το παιχνίδι του στην κούνια, την ώρα που προσπαθεί να ξεπεράσει τον εαυτό του και να φτάσει, να ακουμπήσει με τα πόδια του τον ουρανό, του ’ρχεται η πρώτη ψιχάλα βροχής στο μέτωπο.

Η μπόρα ξεσπά. Η ώρα της αναμέτρησης με τον εαυτό του έρχεται.

Η καταιγίδα αντιμετωπίζεται και οι ζημιές αποκαθίστανται. Μετά τη μπόρα βγαίνει πάλι ο ήλιος.

Η αντιμετώπιση της καταιγίδας είναι το κεντρικό μήνυμα της ταινίας, στη νομοτέλεια της ζωής, που ο άνθρωπος περνάει τον βίο του ανάμεσα στο «Δόξα σοι ο Θεός «και στο «Βόηθα Παναγιά μου».

Είναι αναπόφευκτο, πάντα στη ζωής μας να βρισκόμαστε αντιμέτωποι με δύσκολες και δυσάρεστες καταστάσεις. Πάντα θα υπάρχουν οι βροχές και οι μπόρες. Μας το επισημαίνει και ο Ποιητής μας, Ηλίας Κεφάλας με το ποίημά του:

Όλο βροχές

«Πότε γεννήθηκα, πότε έγινα παιδί

Κι όλο να βρέχει μέσα μου, να βρέχει

Πότε μεγάλωσα πότε ανδρώθηκα

Κι όλο να βρέχει μέσα μου, να βρέχει

Και πότε γέρασα κι ήρθε στα μάτια μου αχλή

Κι όλο να βρέχει μέσα μου, να βρέχει».

Η εισήγησή μου στο 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο για τον Κώστα Βίρβο

Ολοκληρώθηκαν με επιτυχία οι τριήμερες εργασίες του 1^ου Πανελλήνιου Συνεδρίου «Κώστας Βίρβος: ο Άνθρωπος, ο Δημιουργός», το οποίο πραγματοποιήθηκε στα Τρίκαλα και διήρκησε από 31 Μαρτίου έως και 2 Απριλίου 2017.

Οι εργασίες του Συνεδρίου, έγιναν στο Πνευματικό Κέντρο Τρικάλων, στο Κέντρο Ιστορίας και Πολιτισμού «Κλιάφα», και στο «Μουσείο Τσιτσάνη».

Το συνέδριο διοργανώθηκε με πρωτοβουλία της Διεύθυνσης Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Ν. Τρικάλων ενταγμένο σε μια σειρά αφιερωματικών και ερευνητικών δράσεων που έχουν αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια από το 32ο Δημοτικό Σχολείο «Κώστας Βίρβος», το σχολείο, στο οποίο φοίτησε ο δημιουργός.

Συνδιοργανωτές ήταν ο Δήμος Τρικκαίων και η Περιφερειακή Διεύθυνση Εκπαίδευσης Θεσσαλίας, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων.

Στο επιστημονικό και ερευνητικό πρόγραμμα του συνεδρίου συμμετείχαν πάνω από 30 πανεπιστημιακοί δάσκαλοι, εκπαιδευτικοί και προσωπικότητες των γραμμάτων και των τεχνών.

Μεταξύ των εισηγητών είχα την τιμή να προσκληθώ από την οργανωτική επιτροπή και να μιλήσω για ένα από τα έργα του Κώστα Βίρβου.

Τίτλος εισήγησης: «Θεσσαλικός κύκλος» Ηθογραφική προσέγγιση και ιστορική αναφορά στο αγροτικό ζήτημα της Θεσσαλίας.

Εισηγητής: Δημήτρης Τσιγάρας, π. Δήμαρχος Καλλιδένδρου.

Κυρίες και κύριοι

O «Θεσσαλικός κύκλος» είναι ένα από τα σημαντικότερα έργα στην ιστορία της ελληνικής δισκογραφίας.

Πρόκειται ουσιαστικά για ένα μουσικοθεατρικό έργο, που περιέχει 24 τραγούδια, συν τα τρία ορχηστρικά, σε μουσική του Γιάννη Μαρκόπουλου, και στίχους του Κώστα Βίρβου και παρουσιάστηκε το 1974.

Είναι ένα έργο, με φαντασία και χρώματα, μια λαϊκή λειτουργία. Μια μουσική παράσταση γεμάτη ελληνικούς ρυθμούς, με παιγνιώδη διάθεση, με αιχμηρά τραγούδια, με κοινωνικό και πολιτικό, άμεσο ή έμμεσο, περιεχόμενο.

O «Θεσσαλικός κύκλος» είναι μια ενότητα τραγουδιών πολλαπλών χρήσεων. Με αυτά τραγουδάς, γελάς, μελαγχολείς, νανουρίζεις, ξεδίνεις, σκέφτεσαι…

Ο λαϊκός ποιητής Κώστας Βίρβος πηγαίνει πίσω, στα χρόνια των τσιφλικάδων και των κολίγων στη Θεσσαλία, όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε και μας μεταφέρει σ’ ένα κόσμο που κυριαρχεί η σκληρή δουλειά, η εκμετάλλευση, αλλά και η ανεπιτήδευτη αφέλεια των φτωχών κι αγράμματων κατοίκων, που βρίσκονται αντιμέτωποι με τα πρώτα «θαύματα» της τεχνολογίας.

Το σπίτι και η λεύκα

Το μοναχικό σπίτι με τη λεύκα τα αντίκρισα στην ερημιά του κάμπου, σε ένα χωράφι, κάπου εκεί στο παλιό εργοστάσιο Ζαχάρεως, του Χρηστάκη Ζωγράφου, μεταξύ των χωριών Μαγουλίτσα και Μαυρομμάτι Καρδίτσας.
Καθώς τριγυρνούσα με το αυτοκίνητό μου, ένα Κυριακάτικο απόγευμα, αναζητώντας κόγχες γαλήνης είδα αυτό το βουβό και σιωπηλό σπιτάκι και πλάι μια λεύκα, ένα καβάκι να το συντροφεύει σαν πιστός σκύλος.
Σταμάτησα να το περιεργαστώ και πλησίασα προς σ’ αυτό, όπως πλησιάζει κανείς κάτι άγνωστο, κάτι παράδοξο, κάτι που αξίζει να ερευνηθεί.
Είχα μπροστά μου ένα σπιτάκι με μια πέτρινη σκάλα που οδηγούσε στη ξύλινη βεραντούλα, με τα κεραμίδια του και με εκείνη τη συγκινητική απλότητα που βρίσκει κανείς στις γειτονιές.
Η λεύκα πλάι του είχε θεριέψει και το μπόι της υψώνονταν σαν λαμπάδα, τριπλάσιο από το ύψος του σπιτιού. Φάνταζε σαν ένα πράσινο βέλος καρφωμένο στη γη και όριζε τόσο πολύ την εντύπωση που προκαλούσε όλο αυτό το θέαμα, ώστε ήταν σχεδόν αδύνατον να φανταστεί κανείς αυτό το μικρό σπίτι δίχως τη θεόρατη λεύκα.
Η λεύκα είχε καταλάβει ατίθαση όλον τον ζωτικό χώρο, είχε γιγαντωθεί σαν να έβγαινε από σελίδα λαϊκών παραμυθιών.
Βουβή κι ακίνητη με τον ευθυτενή κορμό της σαν ακτίνα ηλιακού ρολογιού, να δείχνει καθημερινά την ώρα, ανάλογα με τη θέση του ήλιου στον ουρανό και τη θέση της σκιάς της στη γη.
Κοιτάζοντας αυτό το δίδυμο με μια άλλη ματιά μου φάνηκε πάλι, το σπίτι σαν μελανοδοχείο και η λεύκα σαν κονδυλοφόρος πένα με φτερό.
Σ’ αυτό το παιχνίδισμα του νου φαντάστηκα πως το χειμώνα, με τα γυμνά κλαδιά της, η λεύκα θα άφηνε τον ήλιο να ζεστάνει τα κεραμίδια του σπιτιού, ενώ το καλοκαίρι τα φύλλα της θα τρεμοπαίζανε στο ελαφρύ αεράκι κάποιο ερωτικό τραγουδάκι.
Έβγαλα τη φωτογραφική μηχανή και φωτογράφισα την εικόνα. Δεν χόρταινα να παρατηρώ!
Ξανακοίταξα αυτό το σπίτι, πριν απομακρυνθώ, με την πεποίθηση ότι άφηνα πίσω δύο φίλους σε ένα χωράφι κάπου εκεί στον Θεσσαλικό κάμπο, αποτυπώνοντας τον αχνό συνειρμό μιας ευθυτενούς λυγερόκορμης λεύκας, που συντροφεύει ένα βουβό σπίτι.

Δημήτρης Τσιγάρας

Για τη γιορτή του έρωτα

Σήμερα που είναι η γιορτή των ερωτευμένων θα ΄θελα:

Θα ΄θελα να κατοικώ εσαεί μέσα σ’ έναν κόσμο που πάλλεται από την επιθυμία του ερωτευμένου να διασχίζει τα όρια του εαυτού, να παύει να είναι αδιαίρετος, να χάνεται μέσα στον άλλο, για τον άλλο.

Θα ΄θελα να κατοικώ εκεί που ο έρωτας γίνεται έξαρση, παραφορά, εκμηδένιση μέσα στον άλλον και διά του άλλου, αλλά χωρίς να είναι ποτέ κατάσταση κρίσης ή κατάρρευσης. Έτσι, που η περιπέτεια αυτή να μπορεί να γίνεται πηγή ανανέωσης, να αναπλάθει, να ανασυσταίνει, να αναγεννάει ένα σώμα, έναν ψυχισμό, μια ζωή. Εκεί που το θαύμα γεννιέται από την αδιάκοπη εξερεύνηση της άγνωστης επικράτειας που είναι το άλλο πρόσωπο, της έκπληξης που συνέχεια επιφυλάσσει στον ερωτευμένο.

Θα ΄θελα να κατοικώ εσαεί εκεί μέσα στη διαπεραστική ευθραυστότητα και τη γαλήνια δύναμη που αναδύεται από τον χείμαρρο του έρωτα. Εκεί που το Εγώ δεν γίνεται ποτέ υπερβολικό, ούτε σε υπεροψία ούτε σε ταπεινότητα. Εκεί που υπάρχει ισορροπία ανάμεσα στα σθένη του ζεύγους - το εγώ και το εσύ να συμβαδίζουν…

Χρόνια πολλά αγαπημένη μου!!!

Επέτειος για τα 92 χρόνια από την αγροτική και λαϊκή εξέγερση του 1925 των Τρικάλων.

Ομιλία του Δημήτρη Τσιγάρα στην εκδήλωση, για την επέτειο της αγροτικής και λαϊκής εξέγερσης, της 2ας Φεβρουαρίου 1925, στην ομώνυμη πλατεία της πόλης των Τρικάλων. (Κυριακή 5 Φεβρουαρίου 2017)

"Κυρίες και Κύριοι.

Είναι ίσως «ευτυχισμένοι οι λαοί που δεν έχουν Ιστορία» - έχουν αποφύγει τα δάκρυα, το αίμα, τις θυσίες, ακόμη και τα μίση και τα πάθη που συνοδεύουν τους αγώνες.

Αλλά είναι οπωσδήποτε υπερήφανοι όσοι έχουν, όσοι δημιουργούν Ιστορία. Και η περηφάνια αυτή, η αγέρωχη αυτοπεποίθηση, η γελαστή εμπιστοσύνη προς το μέλλον λάμπει σε κάθε επέτειο στα μάτια αυτών των λαών.

Φέτος, στις 2 Φεβρουαρίου, συμπληρώθηκαν 92 χρόνια απ’ την ιστορική εξέγερση των αγροτών και εργατών των Τρικάλων. Μια εξέγερση που συγκλόνισε όχι μόνο την πόλη των Τρικάλων, αλλά και το πανελλήνιο.

Ήμαστε στις αρχές του 1925, δηλαδή δυόμισι περίπου χρόνια μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, και η Θεσσαλία βράζει. Μεγάλες κινητοποιήσεις σε Καρδίτσα, Λάρισα, Καλαμπάκα και αλλού διαδέχονται η μία την άλλη, για την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών και την αποκατάσταση των ακτημόνων αγροτών και των παλαιών πολεμιστών.
Έτσι ένα ζεστό ηλιόλουστο χειμωνιάτικο πρωινό, το πρωινό της 2ας Φεβρουαρίου 1925, ενώ τα Τρίκαλα έσφυζαν από κόσμο, μιας και τούτη η μέρα ήταν ημέρα του παζαριού και πολλοί αγρότες είχαν μαζευτεί στην πόλη, Εργάτες του Εργατικού Κέντρου μοίραζαν από νωρίς το πρωί προκηρύξεις στους χωρικούς, με αιτήματα την απαλλοτρίωση των κτημάτων, κατά του πολέμου και κατά της ακρίβειας.